Merhabalar,
kıymetli deneyim ve tecrübe paylaşımlarınız için teşekkür ederiz. Konu hakkında bizzati led aydınlatma ar-ge'siz üzerinde uzun süre çalışmış biri olarak çok temel unsurları paylaşmak isterim. Led'ler 12-24-220v ile çalışan devre elemanları değildir dersek bu yanlış bir söylem olur. Bir led üretim'i esnasındaki iç yapısına göre voltajı ve akımı tayin edilir, o led'in sürülmesi gereken uygun akım/gerilim değerleri led'in datasheet'inde bulunur ve tasarımı gerçekleştiren ar-ge'ci bu veriler ışığında dizaynını yapar. Örneğin öğrencilikte karşımıza çıkan görsel bilgi amacıyla (güç kaynağının çalıştığını gösteren kırmızı/yeşil led, çıkış yada giriş input'unun varlığını gösteren bir led vb.) kullanılan led'ler devre güç harcaması düşük olması için genellikle standart led dediğimiz 3v 0,10-0,20 mA gibi küçük güçlerde led'ler tercih edilir. Aydınlatmalarda kullanılan led'lerde çeşitlilik daha da artmaktadır. Bunlardan en güncelleri şuanda led armatürlerin (60x60 cm asma tavan/sıva altı/sıva üstü, led bant armatür diye adlantırılan 120cm-60cm'lik armatürler) içlerini açtığınızda gördüğünüz tekil smd led'lerin mümkünse alumünyum bir pcb üzerine cubuk halde dizilmesi ile göreceğiniz yüksek lümen'li güçlü aydınlatma led'leridir. Bu led'ler genellikle 9v 100mA, 18v 60mA vb. türevleri olan smd led'lerdir. Bunların dışında genellikle projektör, led spot'lar vb. gibi dar alana çok ışık kaynağı sığdırma hedefi olan tasarımlarda ise COB led ismiyle ifade edilen birçok smd led'in mikro boyutlarda bir arada bir pcb üzerine dizilip üzeri silikon bir malzeme ile kaplanması ile bir paket ürün haline getirilen ledler'dir. Bu led'ler de ise besleme gerilim ve akımları içinde daha çok led olduğu için daha yüksektir, 36v 500mA, 20v 700mA gibi çok çeşitliliğe sahip farklı güçlerde led'lerdir. Bu yüksek lümen değerleri olan aydınlatmalarda başta olmak üzere en kritik 2 veri vardır. 1 soğutma, 2 uygun akım/voltaj değerleri. Led'leri özellikle bu yüksek ışıklı led'lerin olayı şöyle olamlıdır, datasheet'te 9v 180mA akımda çalışması gereken bir led'e 9v 180mA akım sağlandığı varsayılsın. Led ilk çalıştığı anda ısısı 30*C, 2. dakikada ısısı 40*C, 4. dakikada ısı 50*C >>> böyle devam ediyor. Buna bir yerde dur denmezse led uygun voltajda ve akım'da çalıştırılmasına rağmen yüksek ısıdan dolayı yanar. Burda led' ömrünün temel unsuru budur. Şimdi ısı nasıl kontrol altına alınacak? 1 led'i küçük bir aydınlatma led'ini kocaman bir alumünyum blok üzerinde çalıştırmak çözüm olur mu ? evet olur. Ama maliyet ? ürün boyutu ? etkenleri kabul görmez. O nedenle 2. metodu tercih ederiz genelde. O da sabit akım güç kaynakları. Led çalıştıkça ısınır demiştik değil mi az önce, işte led çalıştıkça ısınır ve paralelinde ısındıkça da daha fazla akım çekmeye başlar. Az önceki bahsettiğimiz 9v 180mA değerler uygun ısıda tutulduğu sürece verilmesi gereken akım ve gerilimdir led'e. İşte led çalıştıkça ısınır, ısındıkça daha çok akım çeker döngüsünden led'i çıkarmak için led'in çektiği akıma bir yerde dur diyip "hoop bu kadar sana yeter, biraz daha akım çekecek olursan yanacaksın" dememiz lazım. İşte bunu söyleyen ürün "sabit akım güç kaynağı"dır. Mantığı şudur; çıkış akımı sabit, çıkış gerilimi değişkendir. Çıkış akımını sürekli ölçer bu güçkaynağı örneğin 700mA çıkışlı bir güç kaynağı diyelim; 700mA 710mA olunsa çıkış voltajını bir volt düşürür. Çıkış voltajını düşürünce akım yeniden 700mA'e düşer. Bir süre sonra led çalıştığı için yine ısısı artar ve yine fazla akım çekmek ister ama güç kaynağı yine 710mA çıkışa ulaşınca yine çıkış voltajını 1 volt daha düşürür. İşte bu döngü devam eder ama sonsuza kadar değil. Çünkü sonsuza kadar olursa voltaj düşe düşe 0'a gelir ve led söner. Burda ince nokta led bir yerden sonra akımı sınırlandığı için ısısı artmamaya başlar ve fazla akım çekmemeye başlar. İşte bu devrenin rejime girmesi tamamlanınca sonsuza kadar led mutlu güç kaynağı mutlu yaşar
Led aynı led'dir, heryerde. Ama led'in ömrünü belirleyen şey güç kaynağının kalitesidir, doğru seçilmesidir ve led'in üzerine takıldığı pcb'nin/montajlandığı gövdenin iyi soğutulmasıdır.
Şimdi sizin bu avizelerdeki sebeplere gelelim. Öncelikle bu avizelerde tasarımlar kıvrımlı olduğu için genellikle bu ledleri bir aluminyum pcb üzerine değil dekoratif ışık dediğimiz hani şu mavi-sarı-yeşil 12v ile çalışan şerit led'ler varya heh onun gibi flexibil pcb dediğimiz yumuşak bir pcb üzerine dizlemeri sebebi ile led'lere esneklik kazandırıyorlar ama soğutmasından çalıyorlar. Hadi bu esnek pcb'li ledleri avizenin gövdesine yapıştırdıkları için metal gövde led'lerin soğutulmasına kattı sunuyor diyelim. Peki ya güç kaynağı yani aydınlatmacıların deyimi ile driver? İŞte bu avizelerde yaşadığınız sık bozulma, led ampullerdeki yaşadığınız sık bozulmanın en büyük sebebi iyi bir driver tercih edilmemesidir. Hele ki 2. paylaşımdaki video'da gösterilen led ampul içinden sökülmüş led pcb'de bir driver bile yok bir akım sınırlayıcı IC var sadece. İyi bir driver'ın fiyatı 20 dolardan başlıyor neredeyse
Sizce o avizelerde o driver'ların kullanılma ihtimali ? İhtimal üzerine konuşmayalım ben görmedim
Peki o avizeler neden pahalı kasası tasarımı bunlar hep kalıp maliyeti yüzünden pahalı. Ama asıl yapması gereken iş olan aydınlatma için kesinlikle parasınız haketmiyor. Ama tasarımı güzel gövde malzemesi metal e bunlar önemli ve maliyeti yükselten detaylar ama asıl işini doğru yapmadıktan sonra benim için öncelik değil. Fakat imkanlar bugün böyle olduğu için malum dekoratif ürünlerin çoğu bu halde olduğu için hepimiz mecburen bu ürünleri alıyoruz. Ama sorunun neden kaynaklandığını naçizane anlatmaya problem var ama sebebi ne ? sorusunun cevabını anlatmaya çalıştım dilim döndüğünce
