Cep Telefon Şarjı ile İlgili Bilinmeyenler, Yanlış Bilinenler başlığında “Doğrusu Nedir?” serimiz içerisinde çokça merak edilen “Sabaha kadar şarja taksak telefona zarar verir mi? Şarj dolduğu halde telefona güç aktarımı devam eder mi?” gibi sorulara cevap verdik.
Günümüz koşullarında özellikle sosyal medyada sürekli yanlış bilgi yayılmakta. Doğruluğundan emin olunamayan içerikler her gün ekranlarımıza düşüyor. Bazıları gerçekten mantıklı geldiği için beynimiz bunu kabul etmekte zorlanmıyor. Yanlış bilginin doğru bilgiyle değiştirilmesi ise çok zor oluyor ya da hiç mümkün olmuyor.
Öncelikle bir cep telefonunun şarj olurken patlaması, şarj aletinin patlaması, şarj aletinin sürekli elektrik vermesi veya vermemesi gibi konuların hiçbir zaman sabit ve tek bir cevabı olmayacağı bilinmelidir zira değişken sayısı yüksektir. Mesela kullanılan şarj aletinin mühendisliği, profesyonelliği ve orijinalitesi önemlidir. Şarj edilen telefonun batarya teknolojisi yine aynı ölçüde önemlidir. Bataryanın sağlık durumu ayrıca önemlidir yani batarya hatasından dolayı oluşan sıra dışı olaylar bu yazı içerisinde bahsedilenlerin dışında kalır.
Şarj aletlerinin teknolojileri de değişkendir. Standart primer/seconder sargılı trafo çıkışına köprü diyot, kuplaj için 1000 eya 2200uf 16V bir kondansatör ve LM7805 ile yapılan sabit 5 Volt çıkışlı ürün de şarj aleti olabilir, LM358 PWM ile üretilmiş bir SMPS mantıklı devre de şarj aleti olabilir. PWM yani Pulse Width Modulation (Darbe genlik modülasyonu), anahtarlamalı güç kaynaklarının basit bir örneğidir.
Neticede her ikisi de 5V DC gerilim verse de ve yine temelde her ikisi de bir cep telefonunu şarj edebilir olsa da aslında gerçek elektronik sistemler ile sabit DC gerilim sunan sistemler birbirinden çok farklı yapılara sahiptir ve çok farklı sonuçlar ortaya sergilerler.
Aşağıda basit bir AC trafolu sistemin doğrultulup DC 5V çıkışa çevrildiği devreyi görüyorsunuz.
Bu görmüş olduğunuz devre size sabit bir DC 5V gerilim sunar. bir cep telefonuna taktığınızda şarj ettiğini de görürsünüz ancak bu bir şarj cihazı değildir ve dolayısıyla şarj işlemi bittiğinde gerilimi kesmez. Kesilmeyen gerilim, ya şarj cihazının kendisini ya da aşağıda göreceğiniz, telefonlarınızda bulunan minik chip entegreyi patlatacaktır. Yanlış bilinenlerden birisi de şarjı bu entegrenin kestiğinin zannedilmesidir. Şarjı bu entegre kesmez açık ve net. Aldığı referans doğrultusunda şarjı kesen, güç kaynağının kendisidir. Referansı veren ise bu entegredir yani bu ne telefon ne de şarj aleti özelinde tek taraflı yapılan bir iş de, tek taraflı alınan bir karar da değildir.
Şarj aletinin patlaması maddi anlamda tolere edilebilir olsa da telefonunuza verilecek zarar bazen geri dönüşü olmayacak sorunlara yol açabilir. Dolayısı ile yazımızın başında belirttiğimiz üzere satın aldığınız şarj aletinin sadece gerilim veriyor olması onun gerçek bir şarj aleti olduğu anlamına gelmemektedir.
Bu sefer ise aşağıda gerçek bir şarj aletinin basit elektronik devresini görmektesiniz. Bu işin GERÇEK ustaları SMPS yani Switch Mode Power Supply mantığını iyi bilirler ve dolayısı ile REFERANS usulü bir gerilim salması yapıldığını da idrak edebilirler ancak 3-5 telefon kartı değiştirip tamirci olanlar ne yazık ki gerçek şarj aletlerinin de SÜREKLİ gerilim verdiğini zanneder, zannetikleri için de iddia ederler. Peki bu işin aslı astarı nedir? Siz devreyi inceledikten sonra yazının devamında DOĞRUSU NEDİR? öğrenmeye devam edeceksiniz.
Biz, inceleriz.com olarak sadece oturup klavye başında yazı yazan taraf değiliz o nedenle bir konuda teknik bilgi paylaşıyorsak o bilginin argümanlarını ve ispatlarını da mutlaka yayınlarız ve yayınladığımız içeriklere ekleriz.
O halde derin teknik detaylara biraz daha inelim.
Bu bağlamda önce şunu izah etmek gerekir ki Algoritması bu şekilde dizayn edilmiş hiçbir gerçek ve orijinal şarj aleti, telefonunuza sabaha kadar elektrik vermez. Verenler de algoritması doğrultusunda minimal mesela 0.7watt gibi koruma gücü verirler yani 66 watt gücünde bir HUAWEİ HW110600E02 Süper Charge kullanıyorsanız, bu şarj cihazı size ihtiyacınız olan 66watt ise 66, 50watt ise 50, 20 ise 20 verir, telefonunuzun bataryasını doldurduğunda ise 0.6 – 0.7watt değerlerine inerek koruma moduna geçer. Bu aslında şu mantıkla izah edilebilir. ”Feedback”. Evet geri bildirim. SMPS ve PWM mantığını idrak edemeyenlerin anlayamadığı durum, bu sistemlerin geri bildirim mantığı ile çalıştığıdır. Batarya Yönetim Sistemleri bunun için telefonlarda mevcuttur. Bu sistemden alınan geri bildirim ile şarj aleti senkronize bir görev yürütürler.
Batarya Yönetim Sistemi nedir?
Cep telefonları, batarya seviyesini izlemek ve bataryayı korumak için özel bir batarya yönetim sistemine sahiptir. Bu sistem, telefonun batarya durumunu sürekli olarak izler ve şarj işlemi sırasında bataryanın tam kapasiteye ulaştığını tespit ederse enerjinin kaynağından akışı kesmek için bir geri bildirim yollar e böylece şarj kesilir.
Batarya yönetim sistemi ayrıca aşırı şarj, aşırı deşarj, aşırı ısınma ve diğer olası risklere karşı da koruma sağlar. Eğer telefonun bataryası aşırı ısınıyorsa veya anormal bir durum varsa, batarya yönetim sistemi şarjı keserek bataryayı korur ve potansiyel tehlikeleri önler.
Bu özellik, bataryanın performansını ve ömrünü korumak için önemlidir. Şarj işlemi sırasında bataryanın aşırı şarj olması veya aşırı ısınması, batarya ömrünü kısaltabilir veya hatta bataryanın zarar görmesine neden olabilir.
Ancak, bu işlevin etkin olması için cihazın batarya yönetim sisteminin doğru şekilde çalışması ve bataryanın orijinal ve güvenilir bir batarya olması gerekir. Ucuz veya kalitesiz bataryalar, bu tür korumaları sağlamada başarısız olabilir ve potansiyel güvenlik riskleri oluşturabilir. Bu nedenle, orijinal ve sertifikalı bataryalar kullanmak ve cihazınızı güvenilir bir şekilde şarj etmek önemlidir.
Başka bir örnek verecek olursak, %11 şarjı kalmış olan S10+ telefonu şarja taktığımızda şarj cihazı 16.7watt ile telefonu şarj etmeye başlar ancak batarya dolmaya başladıkça çıkış gücü de ona paralel düşer. Yine de algoritma her zaman en önemli husustur. Burada biraz da işin içine ispat girmesi gerekir o nedenle Voltcraft EL4000 datalogger verilerinden ekran alıntısı paylaşalım.
Değişik zamanlarda HUAWEİ ŞIMART XİOMİ SYROX ve SAMSUNG şarj aletleri yaptığımız testlerden küçük bazı kesitler sunalım. Aşağıdaki grafikte önce yukarıdan başlanıp aşağı doğru iniş eğilimi sergilediğini göreceksiniz. Biz bu verileri günler haftalar, aylar ve hatta yıllar boyu alıyoruz. Sizlere sadece küçük bazı kesitlerini sunuyoruz ve bunları data olarak indirmek isteyenler için de logları paylaşıyoruz. Programın nasıl çalışacağına dair bir yazımız da şurada mevcuttur.
Yukarıdaki son grafikte rahat bir şekilde batarya %100 olduğunda güç kaynağının sıfırlandığını görebiliyorsunuz. Tüketim olur olmaz anında tekrar güç verdiği de kayıtlarda görülebilir.
Tabi burada biraz da şarj aleti çeşitlerine odaklanmak gerekir.
Şarj aletleri, farklı cihazları ve batarya tiplerini şarj etmek için kullanılan farklı tipteki cihazlardır. En yaygın şarj aleti çeşitleri şunlardır:
- Duvar Şarj Aletleri: En yaygın kullanılan şarj aletleridir ve çoğu cep telefonu ve tablet cihazı ile birlikte gelir. Standart bir duvar prizine takılarak çalışırlar ve USB kablosu ile cihaza bağlanır. Çoğu modern cihaz USB portu aracılığıyla şarj edilebildiği için, duvar şarj aletleri çok yönlüdür ve birçok cihazı şarj edebilirler.
- Araç Şarj Aletleri: Araç içi kullanım için tasarlanmış şarj aletleridir. Araç şarj aletleri, aracın çakmak yuvasına takılır ve USB veya diğer uygun konektörler aracılığıyla cep telefonları, tabletler ve diğer taşınabilir cihazları şarj etmek için kullanılır.
- Kablosuz Şarj Aletleri: Kablosuz şarj aletleri, cihazları şarj etmek için kablosuz indüksiyon teknolojisini kullanır. Bu tür şarj cihazları, uyumlu cihazları şarj etmek için cihazın altına veya üzerine yerleştirilir. Cihazlar, kablosuz şarj standına veya pedine yerleştirildiğinde, bataryayı şarj etmek için manyetik alan oluşturulur.
- Güneş Enerjili Şarj Aletleri: Taşınabilir şarj cihazları, dışarıda seyahat ederken veya doğada kamp yaparken cep telefonları ve diğer taşınabilir cihazları şarj etmek için güneş enerjisini kullanır. Güneş enerjili şarj aletleri, güneş panelleri aracılığıyla güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür ve bu enerjiyi cihazlara aktarır.
- Dizüstü Bilgisayar Şarj Aletleri: Dizüstü bilgisayarları şarj etmek için özel olarak tasarlanmış olan şarj cihazlarıdır. Dizüstü bilgisayar şarj aletleri, genellikle dizüstü bilgisayarların modeline ve özelliklerine uygun olarak farklı güç çıkışlarına sahip olabilirler.
Bu şarj aleti çeşitleri, farklı cihazları ve ihtiyaçları karşılamak için farklı tasarımlara sahiptir. Her biri belirli bir tür cihazı şarj etmek için uygun olan farklı güç çıkışlarına ve konektörlere sahip olabilir. Cihazınızı şarj ederken orijinal şarj aletini kullanmak, cihazın sağlığını ve bataryanın ömrünü korumak için önemlidir.
Yukarıda paylaşılan verileri şu şekilde açıklayabiliriz. Bataryanın ihtiyacı olan güç durumu ne ise, şarj aleti tolerans değerini o doğrultuda ayarlar ve güç çıkışını sağlar. Bu nedenle sizlere özellikle birkaç şarj aleti ile birden deneme yaptık ve bu şekilde en azından hangi üretimlerin gerçekten gerilimi ve gücü kestiğini de bilmenizi sağlamak istedik. Mesela ŞIMART TEKNOLOJİ tarafından üretilen Akıllı Kumanda ürününde kullanılan şarj aletini de cep telefonu üzerinde denedik ve onun da gerilim sınırına ulaşıldığında gücü kestiğini gördük. Bu bir cep telefonu şarjı amaçlı üretilmemiş olsa ve tartışmamız cep telefonu özelinde olsa dahi evimizde güvenlik anlamında çok önemli olan bütün şarj edilebilir ürünlerde temel mantığın bu şarjı KESMEK yönde olduğunun da basit bir ispatı olsun istedik. bu nedenle sizlere yayınladığımız loglarda bazı pikler görüyorsunuz. O pikler şarj aletlerini değiştirince ortaya çıkan pikler çünkü her değiştirmede telefon ekranı aydınlanıyor ve güç tüketimi yaptığı için bu da enerji monitörünün loglarına yansıyor doğal olarak.
Özetlemek gerekirse. Her şarj aleti kendi üretim mantığı doğrultusunda çalışır. Her şarj aleti her telefonu olması gerektiği gibi şarj etmez. Özel olarak üretilmiş olan şarj aletleri mevcuttur. Bizim testlerimizde kullandığımız HUAWEİ şarj aleti özel bir üretimdir ve bu şarj aletini bir telefonda kullandığınızda X, diğer telefonda kullandığınızda Y sonucunu alabilirsiniz o nedenle HER EVE LAZIM mantığı ile üretilen ve özellikle UCUZ şarj aletlerinden lütfen uzak durun.
Bakınız somut ve basit başka bir gösterge ise şu olur.
Samsung Telefona Samsung şarj aleti ve Ugreen kablo ile yapılan bağlantıda çıkış gücü 16.8watt
Samsung Telefona HUAWEİ şarj aleti ve HUAWEİ kablosu ile yapılan bağlantıda çıkış gücü 10.7watt
Samsung Telefona HUAWEİ şarj aleti ve Ugreen kablo ile yapılan bağlantıda çıkış gücü 3.4watt
Samsung Telefona HUAWEİ şarj aleti ve UCUZ kablo ile yapılan bağlantıda çıkış gücü 2.8watt
(Ölçümlerin tamamı, Samsung S10+ telefon %11 şarj seviyesindeyken yapılmıştır)
Yani Bilinçli tüketiciler olarak hem bilgi sahibi olmalı, hem de doğru ürün için doğru ekipman kullanmalıyız.
Bilinçli Günler Dileriz.