Tüketici kredisi sözleşmeleri, kredi verenin tüketiciye faiz, ücret veya benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin ertelenmesi veya ödünç verilmesi gibi finansman yöntemleriyle kredi sağladığı ya da bu krediyi vermeyi taahhüt ettiği hukuki ilişkiyi ifade eder. Bu sözleşmeler, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ilgili Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği uyarınca düzenlenir. Peki tüketici kredisi sözleşmelerine ilişkin hangi konulara dikkat edilmesi gerekir? Gelin, tüm detayları birlikte inceleyelim.
Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Nasıl Kurulur?
Tüketici kredisi sözleşmelerinin geçerli olabilmesi için mutlaka yazılı veya mesafeli olarak (internet, telefon vb.) düzenlenmiş olması gerekir. Aksi hâlde sözleşme geçersiz sayılır. Eğer geçerli bir sözleşme yapılmadıysa, kredi veren bu geçersizliği sonradan tüketici aleyhine öne süremez. Sözleşmenin en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılır bir dilde, açık, sade ve okunabilir şekilde düzenlenmesi; ayrıca bir örneğinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısıyla (e-posta, dijital belge vb.) tüketiciye teslim edilmesi zorunludur.
Tüketici Kredilerinde Sigorta Zorunluluğu Var mı?
6502 sayılı Kanun gereğince, tüketicinin açık talebi olmaksızın krediyle bağlantılı bir sigorta yaptırılamaz. Tüketici, sigorta yaptırmak isterse, istediği sigorta şirketinden aldığı poliçeyi kredi verene sunabilir ve kredi veren bu teminatı kabul etmek zorundadır. Ancak sigorta, kredi konusu ve kalan borç süresi/vadesi ile uyumlu olmalıdır. Kredi veren, aynı zamanda sigortasız bir kredi seçeneği de sunmak zorundadır. Sigortalı krediyi de alternatif olarak önerebilir fakat tüketiciye “yalnızca sigortalı kredi” dayatılamaz.
Tüketici kredisi sözleşmeleri, kredinin kendisiyle doğrudan ilgili olmayan otomatik ödeme talimatı, tamamlayıcı sağlık sigortası gibi yan finansal ürünlerin alınması şartına bağlanamaz. Krediyle doğrudan bağlantılı olan yan ürün ve hizmetler ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 7/3/2020 tarihli ve 31061 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/7 sayılı Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliğ ekinde belirlenmiştir.
Tahsis Ücreti, İstihbarat Ücreti vb. Kesintiler Yasal mı?
Bankalar, tüketicilere kullandıracakları krediler için “kredi tahsis ücreti” haricinde herhangi başka bir ücret talep edemezler. Bu kapsamda istihbarat ücreti, kredi işlem fişi ücreti, ödeme planı değiştirme ücreti gibi isimler altında herhangi bir kesinti yapılamaz. Alınacak tahsis ücreti, kullandırılan kredi anaparasının binde beşini (0,005) geçemez.
Aidatsız Kredi Kartı Talep Edilebilir mi?
6502 sayılı Kanun uyarınca, kredi kartı çıkaran kuruluşlar (bankalar vb.), tüketicilere yıllık üyelik aidatı veya benzeri ücret alınmayan en az bir kart türü sunmakla yükümlüdür. Aidatsız kartların yanı sıra, özelliklerine göre yıllık aidatı olan kartlar da mevcuttur. Bu kartların ücretleri, ilgili Yönetmelik çerçevesinde belirlenir.
Sadece kredi işlemlerinin yapıldığı bir hesap açılması durumunda, bu hesaptan hiçbir isim altında ücret veya masraf talep edilemez. Eğer bu hesap üzerinden başka bankacılık işlemleri de yapılıyorsa, bankanın ücretlendirmeye tabi tuttuğu hizmetler farklılık gösterebilir.
Temerrüt ve Kalan Borcun Tamamının İstenmesi
Tüketici, taksitlerini ödemede temerrüde düştüğünde, kredi veren bütün borcun derhal ödenmesini ancak belirli şartlar altında isteyebilir.
- Kredi veren, kendi tüm yükümlülüklerini yerine getirmiş olmalıdır.
- Tüketici, birbirini izleyen en az iki taksidi ödememiş olmalıdır.
- Kredi veren, tüketiciye en az 30 gün süreli bir uyarıda bulunmuş olmalıdır.
Kalan taksitlerin tamamı muaccel hâle getirilirken, yalnızca anapara esas alınır; faiz ve ücretler bu hesaplamada dikkate alınmaz.
Kredi Kullanımından Cayma Hakkı
Tüketicinin, sözleşme kurulduktan sonraki 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeden krediden cayma hakkı vardır. Tüketici, krediyi kullanmışsa anaparayı ve kullandığı tarihten geri ödediği tarihe kadar işlemiş faizi, cayma bildiriminin kredi verene ulaşmasından sonraki 30 gün içinde ödemekle yükümlüdür.
Mesafeli olarak kurulan kredi sözleşmelerinde de tüketici, sözleşmenin kurulmasından itibaren 14 gün içinde cayma hakkına sahiptir. Sağlayıcı, kendisine ulaşan cayma bildirimi tarihinden itibaren 30 gün içinde kamu kurumlarına veya üçüncü kişilere ödenenler haricindeki tüm bedelleri tüketiciye iade etmekle yükümlüdür.
Bankaların Talep Edebileceği Masraf ve Ücretler
Faiz veya kâr payı haricinde tüketicilerden alınabilecek tüm ücret, komisyon ve masraflar; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2020/7 sayılı Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Tebliği ile belirlenmiştir.
Bireysel Kredi: Tahsis ücreti, ekspertiz ücreti, taşınır ve taşınmaz rehin tesis ücreti.
Mevduat/Katılım Fonları: Para çekme ücreti.
Para ve Kıymetli Maden Transferleri: EFT, havale, uluslararası fon transferi, FAST ücreti gibi.
Kredi Kartları: Yıllık üyelik ücreti, ek kart ücreti, nakit avans çekim ücreti.
Diğer: Kiralık kasa, kampanyalı ürün ve hizmetler, aracılık hizmetleri, arşiv-araştırma, onaya bağlı bildirim, başka kuruluş ATM’sinden işlem vb.
Tüketici, kredinin bir veya birden fazla taksidini vadesinden önce ödeyebileceği gibi borcun tamamını da kapatabilir. Bu hâlde, erken ödenen miktara göre faiz ve diğer maliyet unsurlarında gerekli indirim yapılması zorunludur. Vadesinden önce yapılan kısmi ödemeler (en az bir taksit tutarı kadar) de ara ödeme olarak kabul edilir ve benzer şekilde anapara borcundan düşülerek ödeme planı yeniden düzenlenir.
Bağlı Kredi Sözleşmesi Nedir?
Kredinin, örneğin bir araç veya konut gibi belirli bir mal veya hizmetin tedarikine ilişkin sözleşmenin finansmanı amacıyla verilmesi ve iki sözleşmenin ekonomik bütünlük arz etmesi hâlinde “bağlı kredi” sözleşmesi söz konusu olur.
Bağlı kredilerde mal veya hizmet hiç ya da gereği gibi teslim veya ifa edilmezse, satıcı veya sağlayıcı ile kredi veren (banka) birlikte sorumludur. Tüketici, 6502 sayılı Kanun kapsamında seçimlik haklarını (sözleşmeden dönme, ayıp oranında indirim vb.) kullanabilir. Konut finansmanında da benzer uygulamalar geçerlidir ancak bankanın sorumluluğu, malın veya hizmetin teslim/ifa tarihinden itibaren kredi miktarı ile sınırlı olarak bir yıl devam eder.
Bankalar Tüketicilerden Hesap İşletim Ücreti Alabilir mi?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2020/7 sayılı Tebliği ekinde “hesap işletim ücreti” bulunmadığından, tüketicilerden bu ad altında ücret alınması söz konusu değildir.
Tüketicinin Haberi Olmadan Hesabından veya Kredi Kartından Yapılan İşlemler
Tüketicinin bilgisi dışında gerçekleşen bir işlemden ötürü hesabından veya kartından para çekildiyse, öncelikle bankaya itiraz edilmelidir. Bankalar “chargeback” gibi kurallar gereğince inceleme yapar ve tüketicinin kusuru yoksa tahsil edilen bedelleri iade etmekle yükümlüdür. 5464 sayılı Banka ve Kredi Kartları Kanunu’nda, kartın çalınması veya kaybolması hâlinde bildirime kadar olan 24 saat içindeki hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan tüketicinin 150 TL ile sınırlı sorumlu olduğu belirtilmiştir. Ağır ihmal veya kast hâlinde bu sınır aşılabilir. Üçüncü kişilerce yapılan haksız kart kullanımında, kusur incelemesi bilirkişi yoluyla yapılır ve sorumluluk buna göre belirlenir.
Yararlanılan kaynak: TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME
İlginizi çekebilir: Mesafeli Sözleşmeler ve Cayma Hakkı: Dijital Dönüşüm
