Bir klima satın almak istediğinizde ne yazık ki sadece parasını verip ürün alıp montajı yaptırıp kurtulamıyorsunuz zira normalde bilinen çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve buzdolabı gibi ürünlerin dışında klima çok komplike ve değişkenleri çok fazla olan, firmaya, markaya göre çok fazla bilinmesi olan bir konudur o nedenle bu yazımızda sizlere, bir klima satın almak istediğinizde özellikle ara bağlantı borusunun neden alüminyum veya bakır karmaşası yaşattığını izah etmeye çalışacağız.
Öncelikle ismi bende saklı olan bir Tüketici Dostunun paylaştığı bilgiyi sizlere olduğu gibi aktarmak isterim.
– Klima ara bağlantı borusunun ısı iletkenliği önemli değil, ama mekanik dayanımı (tireşim, darbe, korozyon, pil etkisi ile erozyon vb) çok önemli.
– Aluminyum Ara bağlantı borularının uç kısımlarının bakır olmasının sebebi hem pil etkisinden uzaklaşmak (su, bakır, aluminyum 3’lüsü ve ötektik kaynak bölgesindeki hızlandırıcı mineraller) hem de rakor-somun bağlantısında bakırın basma-çekme gerilim esnekliğinden faydalanmak
– Fiyat olarak ciddi etkiliyor aluminyum katkılı ara bağlantı borusu olması, özelikle bakırın 2-3 kat pahalı olduğu zamanlarda. Bir de kondenser ya da evaporatör’lerin aluminyum + bakır takviyeli olması konusu var, o çok daha büyük bir tartışma konusu ama yukarıdaki yorumlar gene geçerli. Bu iyileştirme faaliyetleri 2010-11 yıllarında arcelik-lg de başlatılmıştı, Koreli malzeme mühendisleri ile ötektik kaynağı & alum-bakır uygulaması konusunda epey know-how elde edilmişti. Sonrasında Çin menşeili ucuz klima markaları bu konuyu çokça manipüle ederek aluminyum uygulama kalitesini düşürdü.
PİL ETKİSİ NEDİR?
Genel bilgi anlamında pil etkisi sadece klima sektörü için geçerli bilgi değildir.
Su, bakır ve alüminyum üçlüsü ekseninde pil etkisi, bu malzemelerin bir araya geldiğinde korozyona neden olma eğilimini ifade eder. Su, bakır ve alüminyum arasında bir elektrokimyasal hücre oluşturur. Bu hücre, bakır ve alüminyum arasında bir elektrik akımının akmasına neden olur. Bu elektrik akımı, bakır ve alüminyum metallerinin oksitlenmesine ve korozyona uğramasına neden olur.
Pil etkisi, su, bakır ve alüminyumdan yapılmış ürünlerin dayanıklılığını ve ömrünü olumsuz etkileyebilir. Bu ürünler arasında, su ile temas eden elektrikli cihazlar, borular, yapı malzemeleri ve gemiler yer alır.
Bu üç malzemenin bir araya geldiğinde korozyona neden olduğu bazı örnekleri ise şu şekilde yazabiliriz
- Bir bakır boru, alüminyum bir tanka bağlanırsa, boruda korozyon meydana gelebilir.
- Bir bakır kablo, alüminyum bir terminale bağlanırsa, kabloda korozyon meydana gelebilir.
- Bir bakır çatı, alüminyum bir drenaj borusu ile birleşirse, çatıda korozyon meydana gelebilir.
KLİMA BORUSU BAKIR MI OLMALI YOKSA ALÜMİNYUM MU?
Tartışmaya son derece kapalı şekilde aslında klima borusu BAKIR olmalıdır fakat son 10 yılı aşkın süredir üreticilerin bakır madeni yerine alüminyum kullanma çabalarına yönelik girişimleri ve başarısızlık sonuçlarını defalarca gördük. Yine de dünya kaynakları ve üretim maliyetlerinin yüksekliği çerçevesinde bakıldığında ilerleyen 5-10 ve belki 20 yıllık süreçte klima üretimlerinde bakır harici alternatif madenlere yönelme eğiliminin çok sık şekilde artacağı ortadadır. Söz konusu ara bağlantı borusu olduğunda ise kesiti kalın tutmak kaydı ile özellikle yerli üreticilerin alüminyum boru kullandığını biliyoruz.
Yukarıdaki görselde görüleceği üzere dış çapları aynı olmasına rağmen iş kesitlerinin farklı olduğunu görüyorsunuz. Burada elbette ki BAKIR OLMALI diyoruz fakat bakırın da kaliteli ve doğru kesite sahip bir bakır olması gerekmektedir. Bugünün koşullarında kullanılması gereken bakır boruların kesitlerinin 0,8mm den aşağı olmaması gerekir.
Alüminyum boruların daha kalın kesite sahip olması onun kaliteli olduğu anlamına gelmemektedir. Tüketiciler genellikle bu şekilde art niyetli olarak alüminyum boruya ikna edilmeye çalışılmaktadır ancak yazımızın girişinde de belirttiğimiz üzere alüminyum borunun dayanım kapasitesi bakırdan çok çok daha zayıf olduğu için aradaki farkı tolere edebilmek adına kesit oranı yüksek tutulmaktadır. Bu dayanıklılık konusu sadece dış etkenler değil aynı zamanda içeride oluşan BASINÇ ile de doğrudan ilgilidir. Özellikle ilk nesil alüminyum boruların dönüş yani eğim verilmiş noktalarında dirsek oluşan yerlerde yüksek basınç kaynaklı patlamalar görülmüştür. Kesit daha da kalınlaştırılarak bu sorun çözülmeye çalışılmış ve başarılı olunmuştur.
İletkenlik konusunda ise Kondenser ve Evaparatör bölümlerinde bakır olmaması konusu hiçbir şekilde tartışmaya açık değildir. Normalde Bakır boruların üzerindeki serpantinlerin dahai bakır olması gerekir fakat üretim maliyetlerini aşırı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle günümüz koşullarında bakır boru üstüne alüminyum serpantin, alüminyum serpantin üstüne Goldfin gibi Hidrofilik kaplamalar eklenip üretim yapılmaktadır.
Hidrofilik kaplamalar sayesinde suyu serpantin yüzeyden daha erken uzaklaştımayı ve ısı iletkenliği ile nemi ayırma sürecini en hızlı hale getirebilmeyi hedefleyen çalışmalar çerçevesinde oldukça başarılı sonuçlar elde edilmiştir.
Alüminyum boru ile yapılan klima montajlarında klimanızın erken arıza yapma, çatlayıp patlama sorunu yoktur ancak, ısı iletkendliği kaynaklı yaşanacak bir sorun da yoktur fakat dayanım konusunda alüminyumun zayıflığı ve yetersizliği kesinlikle ortadadır.